νψ

Κοντούλα λεμονιά-Αστραδενή

Και δυο καινούριοι σύνδεσμοι:
philophony (στα exile greek blogs) και
Αστραδενή (στα other sites)

Της Ιωάννας

Ένας κόσμος υπόγειος

«Οι αναίσθητοι με ρωτούν: -γιατί δεν γυρίζετε στην Ελλάδα; Βεβαίως τυγχάνω υποχρεωτικώς Έλλην, αλλά η χώρα μου με κουρελιάζει. Δεν θάθελα να ξαναπατήσω στην Αθήνα. Και είπα στη γυναίκα μου: -όταν ψοφήσω, εδώ, στο Παρίσι, να κάψεις το κουφάρι μου στο κρεματόριο και να ρίξεις τις στάχτες στον υπόνομο. Τέτοια είναι η διαθήκη μου». Ηλίας Πετρόπουλος (1928-2003).

«Ένας κόσμος υπόγειος» ένα καλοφτιαγμένο ντοκυμαντέρ. Σενάριο-Σκηνοθεσία Καλλιόπη Λεγάκη.

Εργαλεία: τα σχήματα και οι αλήθειες

Trade fair "gamescom" in Cologne August 2011

Φαίνεται η δυσκολία της ελληνικής κοινωνίας να ισορροπήσει πάνω σε δύο (από τις) ταυτόχρονες αλήθειες. Γιατί ενώ στη νοοτροπία της κυριαρχεί η υποταγή στο σχήμα, η πραγματικότητα είναι πολυπλοκότερη από τα παραδοσιακά ιδεογράμματα. Γι’ αυτό και αυτά αποκλείεται να προσφέρουν λύσεις. Οι δύο από τις πολλές ταυτόχρονες αλήθειες στις οποίες αναφέρομαι είναι οι διαπιστώσεις ότι:
α) το λεγόμενο μνημόνιο δεν σώζει την Ελλάδα
β) η Ελλάδα ήταν ήδη πριν το μνημόνιο σε λάθος δρόμο

Αυτές οι δύο αλήθειες γεννάνε μια ανάγκη: «ο ελληνικός λαός είναι καταδικασμένος σε δημιουργία» δηλαδή χρειάζεται επειγόντως να χτίσει μόνος του μια καινούρια «αλήθεια» που να τον απεγκλωβίζει.  Εκεί εντοπίζεται και το αδιέξοδο της κατάστασης: η αδυναμία της ελληνικής νοοτροπίας να σμιλέψει ο ίδιος μια καινούρια αλήθεια ικανή να την εμπιστευτεί. Μια αλήθεια που δεν είναι ούτε κληροδότημα του παρελθόντος ούτε εισαγωγή από αλλού. Δυστυχώς ο ελληνικός λαός ξεσυνήθισε εδώ και πολλούς αιώνες να χτίζει αυτόβουλα αλήθειες και εναπόθεσε την πορεία του στα σχήματα. Η έλλειψη ηγετικής φυσιογνωμίας είναι απλό σύμπτωμα αυτής της κατάστασης. Θα έλεγα μάλιστα ευτυχές σύμπτωμα γιατί αναδεικνύει με έντονο τρόπο την ευθύνη του ενός, του καθενός προς τον «άγνωστο άλλο» ακόμη και τον αγέννητο «άλλο». Η ελληνική (αρχαία) εμμονή στο «πρόσωπο» χρειάζεται επιτέλους το αργότερο τώρα, διεύρυνση. Καιρός για δημιουργία! Και σ’ αυτό το κάλεσμα η υποταγή στα σχήματα και τις μορφές δεν βοηθάει. Βοηθάει να μάθουμε να αναζητούμε τις αλήθειες.

«Για να δώσει καρπό η πράξη μας χρειάζεται την αλήθεια»

Minotaur comic, (Eingang, Entrance)

Άτομο που αντιλαμβάνεται ταχύτατα και αποφασίζει σταθερά, ο ηγέτης ξέρει να επιλέγει συνεργάτες και να τους ακούει. Όμως στην περίπτωσή του ο δείκτης υψηλής φυσικής νοημοσύνης χρειάζεται τη συναισθηματική νοημοσύνη της ωριμότητας. Η συναισθηματική νοημοσύνη εμποδίζει το ακαταλόγιστο της θέλησης να δικαιωθεί στην παραζάλη της μάχης και η μέθη της επιβολής να σκοτίσει τη συνείδηση. Τα βιώσαμε στην Ελλάδα κατά την πτώση της απριλιανής δικτατορίας, οπότε η γενιά του Πολυτεχνείου με την υπεροψία ενός νικητή που δεν ενδιαφέρθηκε να σκεφτεί τη νίκη του, εξαργύρωσε βιαστικά το επίτευγμα, με τα σύμβολα και τα προνόμια της εξουσίας. Χωρίς στοιχειώδη εφόδια η γενιά τούτη η οποία κυβερνά ως σήμερα, ακολούθησε με ασύνειδη μακαριότητα το δρόμο του λαϊκισμού, υποδαύλισε ένα πνεύμα εμφυλίου πολέμου και οδήγησε τον τόπο στη σημερινή κατάντια. Ήταν ίσως το μόνο που μπορούσε να κάνει με μια σκέψη βγαλμένη από την ιδεολογική παράνοια.

Η ιδεολογία που έφερε αναδρομικά το εμφυλιακό μένος ως περιεχόμενο της πολιτικής σε ειρηνική περίοδο, τροφοδότησε φαντασιώσεις «απελευθερώσεων» οι οποίες συγκάλυψαν χρόνια νοσήματα, όπως η βαθύτατη αδιαφορία του μέσου Έλληνα για ό,τι σχετίζεται με την κατηγορία των κοινών αγαθών, την καθαριότητα, ας πούμε, των δρόμων, τη δημόσια εκπαίδευση και υγεία ή τα δημόσια οικονομικά. Κολλημένος σε όσα του ανήκουν, ο Ρωμιός διατηρεί και αναπαράγει την ψυχολογία μικρού παιδιού, το οποίο βρίσκει ασφάλεια, όχι όμως και ενηλικίωση, στην πατρική προστασία του κρατισμού, του κομματικού- συντεχνιακού συστήματος και της διαπλοκής με τους εκάστοτε κυβερνώντες.

City Fringes

Τα κρόσσια της πόλης, Θεσσαλονίκη 17.03.2011

video 13

video 09

To Φεβρουάριο του 1995 στα πλαίσια της Photosynkyria  στη Θεσσαλονίκη, έγινε μια έκθεση φωτογραφίας με τον τίτλο: «τα κρόσσια της πόλης». Εκείνη την εποχή έκανα τη θητεία μου σα … ναύτης αλλά κατάφερα να συμμετέχω. Μία από τις φωτογραφίες από τότε, με οδήγησε πρόσφατα σε μερικές σύντομες ανεπεξέργαστες καταγραφές του ίδιου θέματος.

Debtocracy

Ταινία μεγάλου μήκους για την οικονομία και το δημόσιο χρέος στην Ελλάδα και αλλού.

Ενδιαφέρον είναι το σχόλιο και η κριτική που κάνει στο ντοκιμαντέρ ο Πάσχος Mανδραβέλης στην kathimerini.gr

«Οταν μια δεσποτική κυβέρνηση συνάπτει δάνεια όχι για τις ανάγκες και τα συμφέροντα του κράτους, αλλά για να ενισχύσει τον εαυτό της, να καταστείλει λαϊκές εξεγέρσεις, αυτό το χρέος είναι απεχθές για τον λαό ολόκληρου του κράτους. Αυτό το χρέος δεν δεσμεύει το έθνος· είναι χρέος του καθεστώτος, προσωπικό χρέος που συμφώνησε ο ηγεμόνας κι τελικά καταπίπτει με το τέλος του καθεστώτος… Οι δανειστές, που διέπραξαν μια εχθρική ενέργεια ενάντια στον λαό, δεν μπορούν να περιμένουν από ένα έθνος που μόλις απελευθερώθηκε από μια δεσποτεία να αναλάβει αυτά τα απεχθή χρέη».

Στην περίπτωσή μας οι δανειστές δεν δάνεισαν κάποια δεσποτεία. Σε εκλεγμένες κυβερνήσεις έδιναν τα λεφτά. Δεύτερον, δεν «διέπραξαν μια εχθρική ενέργεια ενάντια στον λαό»· με τα λεφτά τους ο λαός προσελήφθη στο Δημόσιο, και όσοι δεν προσελήφθησαν πληρώνονταν έμμεσα απ’ αυτό.

Επίσης διαβάστε τί λέει ο Γιάνης Βαρουφάκης:

[…]
Δυστυχώς, την στάση πληρωμών δεν την απειλήσαμε τότε που έπρεπε. Το αποτέλεσμα ήταν ένα νέο απεχθές δάνειο 110 δισ, μετά Μνημονίου, και το EFSF για Ιρλανδία και Πορτογαλία (με τα αντίστοιχα δικά τους Μνημόνια). Όσο όμως απεχθές και να ήταν το νέο δάνειο των 110 δισ, άλλαξε τα δεδομένα. Σε άρθρο μου με ημερομηνία 10/6/10 (βλ. Και τώρα τι;) εξήγησα ότι το παίγνιο άλλαξε. Ότι η υπογραφή του Μνημονίου έθεσε τέλος στο σενάριο της στάσης πληρωμών. Γιατί; Για πολλούς λόγους από τους οποίους, για λόγους χώρου, θα σταθώ σε έναν: Επειδή το Μνημόνιο του περασμένου Μαΐου σήμανε μια τεράστια “επένδυση” τόσο πολιτικού όσο και οικονομικού κεφαλαίου της ΕΕ ώστε να αποτραπεί η ελληνική στάση πληρωμών. Να το πω απλά: Αν θελήσουμε να πάμε (μονομερώς) κόντρα σε αυτή την ευρωπαϊκή  “επένδυση” πρέπει να είμαστε έτοιμοι για έναν ολοκληρωτικό πόλεμο εναντίον της ΕΕ – και μάλιστα από τα έξω. Με άλλα λόγια: Μόνο φεύγοντας από την ΕΕ θα μπορούσαμε, μετά τον Μάιο του 2010, να κηρύξουμε μονομερώς στάση πληρωμών.

Θα ήταν σοφή μια τέτοια ηρωική έξοδος από την ευρωζώνη και την ΕΕ σε αυτή την συγκυρία; Αν μπορούσαμε να γίνουμε μια νέα Αργεντινή, ένας νέος Ισημερινός ή ακόμα και μια νέα Ισλανδία (χώρες που οι λαοί τους ανάγκασαν τις ελίτ να θυσιάσουν τους δανειστές προς όφελος των λαών τους), δεν θα είχα καμία αντίρρηση να το κάνουμε συστήνοντας μια ΕΛΕ που θα χαρακτήριζε μέρος του χρέους απεχθές και κατόπιν θα προέβαινε σε στάση πληρωμών. Να σας πω γιατί δεν μπορούμε:

Πρώτον, επειδή δεν έχουμε την παραγωγική βάση για να συντηρήσουμε την κοινωνία μας μετά από μια τέτοια ρήξη …
[…]

Έκπληξη από μια καθημερινότητα

"How much does it take", mass concrete and plastic chair. Sculpture from Nina Nowak at the class of Prof. Richard Deacon. Rundgang 2011, Kunstakademie Düsseldorf

Στα προβλήματα που φανερώθηκαν με την οικονομική κρίση στην Ελλάδα και την πτώχευση του δημοσίου, συμπεριλαμβάνονται δύο πολύ σημαντικές αδυναμίες:

• Η πρακτική απουσία της τρίτης εξουσίας, της δικαστικής δηλαδή,
• η πολύ κακή απόδωση της λεγόμενης «τέταρτης εξουσίας», δηλαδή το χαμηλό και κακό επίπεδο στο τύπο, στα μέσα επικοινωνίας και στη δημοσιογραφία που ασκείται στην Ελλάδα.

Νομίζω ότι όσο σημαντικές είναι οι ευθύνες των κυβερνήσεων και της νομοθετικής εξουσίας για την άσχημη κατάσταση στην Ελλάδα, τόσο σημαντικές και εγκληματικές είναι και η απουσία μιας ανεξάρτητης αυτόβουλης δικαστικής εξουσίας καθώς και η έλλειψη του ελεγχου που θα έπρεπε να ασκείται από την δημοσιογραφία και τον δημόσιο διάλογο στα μέσα επικοινωνίας από τους ανθρώπους που δεν είναι επαγγελματίες πολιτικοί. Γιατί είναι βέβαιο ότι αν αυτά τα δύο λειτουργούσαν, τότε δεν θα είχε αυτή τη πορεία η χώρα. Ειδικά η δημοσιογραφία, που υποτίθεται ότι δεν υπόκειται στις απαρχαιωμένες δύσκαμπτες κρατικές δομές είναι πολύ αρνητικά παρεξηγημένη. Δημοσιογράφος δεν είναι αυτός που με γλαφυρό τρόπο περιγράφει και καταγγέλλει τα χάλια γύρω του. Το βασικό κομμάτι της δημοσιογραφικής δουλειάς, η καταγραφή και η ουσιώδης καταμέτρηση, των γυμνών γεγονότων και των μετρήσιμων στοιχείων που τα πλαισιώνουν, στα ελληνικά μέσα επικοινωνίας απλά δεν γίνεται. Οι περισσότεροι που δημοσιογραφούν στην Ελλάδα απλώς λένε τη γνώμη τους. Απόδειξη αυτού είναι η έκπληξη της «ξαφνικής» οικονομικής κρίσης και της ελληνικής χρεοκοπίας. Γιατί έπεσε τόσο αναπάντεχα ο ουρανός στα κεφάλια των Ελλήνων; Αφού η πορεία διαγράφονταν προς αυτό το αποτέλεσμα εδώ και δεκαετίες.

Παρακάτω στο κείμενο πρόκειται για μια αντιγραφή με επιλογές από ένα κομμάτι του Παναγιώτη Κονδύλη με τον τίτλο:
«Προϋποθέσεις, παράμετροι και ψευδαισθήσεις της ελληνικής εθνικής πολιτικής»
που αποτελεί επίμετρο στο βιβλίο: «Πλανητική πολιτική μετά τον ψυχρό πόλεμο» (1992).

Δεν είναι καθόλου τυχαίο το ότι σε κείμενο γραμμένο προ εικοσαετίας, ο Παναγιώτης Κονδύλης σχεδόν σε ρόλο  Λαοκόωντα, να προσπαθεί να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου και αναφέρεται σε ο,τι ζούμε το 2011 καθώς και σ’ αυτά που είναι πιθανό ν’ ακολουθήσουν. Δούρειος Ίππος στην περίπτωση αυτή, ο παρασιτικός καταναλωτισμός καθώς και ο κοινωνικός και ιστορικός παρασιτισμός που με απλοποιητικό τρόπο κυριάρχησε στην Ελλάδα κυρίως από το 1974 και μετά. Με τη βοήθεια του δεξιού κι αριστερού λαικισμού και μιας πολιτικής κάστας της δημαγωγίας από τη «γεννιά του Πολυτεχνείου» και τους πολυπληθείς ανερχόμενους μικροαστούς που σάρωσαν την ηλιόλουστη επικράτεια χωρίς κανένα δημιουργικό όραμα παρά μόνο ότι κινιόταν μέσα στο φάσμα που ξεκινούσε από το «βόλεμα» κι έφτανε μέχρι την «μπάζα». Κοινός σταθερός διαστρωματικό στόχος της κοινωνίας, ήταν να την «αράξει» αγνοόντας την ιστορική κινητικότητα του πλανήτη και τη νέα χιλιετία. Αυτά συνδυασμένα με τους νοητικούς περιορισμούς ενός παιδικού θυμικού της άρνησης της ευθύνης για τον άγνωστο άλλο για πράγματα αφηρημένα και απόμακρα όπως το δημόσιο καλό το μέλλον (!) στην ουσία για τα ίδια του τα παιδιά, δημιούργησαν την αργή εθνική καταστροφή της παραγωγικής και οικονομικής υπόστασης της χώρας σαν προυπόθεση (ή καλύτερα, έλλειμα προυποθέσεων) για τη δυνατότητα πολιτικών  και γενικά εθνικών επιλογών στο μέλλον.

Ακολουθούν τα αποσπάσματα από το κείμενο του Παναγιώτη Κονδύλη. Οι υπογραμμίσεις είναι από μένα.

Τον καταναλωτισμό (…) δεν τον ονομάζουμε παρασιτικό για να τον υποβιβάσουμε ηθικά, αντιπαρατάσσοντάς του «ανώτερα» και «πνευματικά» ιδεώδη ζωής, όπως κάνουν διάφοροι διανοούμενοι. Θα ήταν εξωπραγματικό και ανόητο να θέλει να αποκόψει κανείς τον ελληνικό λαό στο σύνολό του από τις νέες δυνατότητες της παραγωγής και της τεχνολογίας — και επί πλέον θα ήταν και επικίνδυνο, γιατί μια τέτοια αποκοπή θα συμβάδιζε με μια γενικότερη οικονομική και στρατιωτική καθυστέρηση. Ό όρος «παρασιτικός καταναλωτισμός» χρησιμοποιείται εδώ στην κυριολεξία του για να δηλώσει ότι η σημερινή Ελλάδα, όντας ανίκανη να παραγάγει η ίδια όσα καταναλώνει και μην έχοντας αρκετή αυτοσυγκράτηση — και αξιοπρέπεια — ώστε να μην καταναλώνει περισσότερα απ’ όσα μπορεί να παραγάγει η ίδια, προκειμένου να καταναλώσει παρασιτεί, και μάλιστα σε διπλή κατεύθυνση: παρασιτεί στο εσωτερικό, που υποθηκεύει τους πόρους του μέλλοντος μετατρέποντάς τους σε τρέχοντα τοκοχρεολύσια, και παρασιτεί προς τα έξω, που έχει επίσης δανεισθεί υπέρογκα ποσά όχι για να κάνει επενδύσεις μελλοντικά καρποφόρες αλλά κυρίως για να πληρώσει με αυτά τεράστιες ποσότητες καταναλωτικών αγαθών, τις οποίες και πάλι εισήγαγε από το εξωτερικό. Η εξέλιξη αυτή συντελέσθηκε στο πλαίσιο της μεταπολεμικής προοδευτικής διαπλοκής των διεθνών οικονομικών διαδικασιών γενικά και των ευρωπαϊκών οικονομιών ειδικότερα, ωστόσο θα ήταν λάθος να τη θεωρήσουμε ως ειμαρμένη πού ενέσκηψε πάνω σε μιαν αδύνατη κι ανυπεράσπιστη Ελλάδα, αιχμαλωτισμένη ανέκκλητα στα δίχτυα του «διεθνούς κεφαλαίου». Τέτοιες φαινομενικά περισπούδαστες εξηγήσεις προσφέρουν όσοι οχυρώνονται πίσω από την αγοραία «αριστερή» και «φιλολαϊκή» ρητορική, αρνούμενοι να αναμετρήσουν το μέγεθος των δικών τους ευθυνών, το βάθος των συντελεστών της σημερινής εθνικής κρίσης και την οδυνηρότητα των πιθανών διεξόδων απ’ αυτήν. Οι πρωταρχικοί λόγοι, πού έθεσαν σε κίνηση τη διαδικασία της εθνικής εκποίησης και της συναφούς πολιτικής αποδυνάμωσης της Ελλάδας σε διεθνές επίπεδο, είναι ενδογενείς και ανάγονται στη λειτουργία του πολιτικού της συστήματος και στη συμπεριφορά όλων των υποκειμενικών του παραγόντων. Με άλλα λόγια: το ελληνικό κοινωνικό και πολιτικό σώμα στο σύνολο του επωφελήθηκε από τη μεταπολεμική πρωτοφανή ανάπτυξη της διεθνούς οικονομίας και άντλησε βραχυπρόθεσμα ωφελήματα απ’ αυτή με αντάλλαγμα τον μακροπρόθεσμο υποβιβασμό της Ελλάδας στην κλίμακα του διεθνούς καταμερισμού της εργασίας και συνάμα τη γενική εθνική της υποβάθμιση. Αυτό έγινε με τη μορφή ενός σιωπηρού, αλλά διαρκούς και κατά μέγα μέρος συνειδητού και επαίσχυντου κοινωνικού συμβολαίου, στο πλαίσιο του οποίου η εκάστοτε πολιτική ηγεσία — «δεξιά», «φιλελεύθερη» ή «σοσιαλιστική», κοινοβουλευτική ή δικτατορική: στο κρίσιμο τούτο σημείο οι αποκλίσεις υπήρξαν ελάχιστες — ανέλαβε τη λειτουργία να ενισχύει γρήγορα και παρασιτικά τις καταναλωτικές δυνατότητες του «λαού» με αντίτιμο την πολιτική του εύνοια ή ανοχή, ήτοι τη διαχείριση της πολιτικής εξουσίας και την κάρπωση των συναφών κοινωνικών και υλικών προνομίων.

Έξω πάμε καλά

Jadrolinija Ferryboat in Zadar 19.06.2010

Nicht das gigantische Hilfspaket hat Europa gerettet, sondern die Entscheidung Athens, das Geld anzunehmen. Denn gemessen an der jetzigen Entziehungskur wäre die Staatspleite für die Griechen der bequemere Weg gewesen. Fast 80 Prozent der Kredite kommen aus dem Ausland – die Griechen selbst wären bei der Umschuldung also vergleichsweise ungeschoren davongekommen.

«Tην Ευρώπη δεν την έσωσε το πακέτο οικονομικής στήριξης που ενέκρινε για την Ελλάδα, αλλά η απόφαση της Αθήνας να το πάρει και να μην κηρύξει πτώχευση. Διότι η πτώχευση θα ήταν πιο βολικός δρόμος από τις σημερινές δραστικές περικοπές. Και αυτό επειδή το 80% των πιστώσεων της Ελλάδας προέρχονται από το εξωτερικό επομένως οι Έλληνες θα ήταν σε καλύτερη θέση, εάν προχωρούσαν σε αναδιαπραγμάτευση του χρέους και δεν έπαιρναν το ευρωπακέτο».
Ines Zöttl – Unser Mann in Athen ( Financial Times Deutschland)

Αυτή τη βδομάδα κάθε πρωί που ανοίγω το ραδιόφωνο (εδώ στη Κολωνία) ακούω πόσο καλά τα πάει η γερμανική οικονομία τους τελευταίους μήνες. Δεν εννοούν τους κρατικούς προϋπολογισμούς, αναφέρονται στην  οικονομική κίνηση της αγοράς, την παραγωγή και φυσικά στο κορμό της γερμανικής οικονομίας, τις  εξαγωγές! Τα ινστιτούτα διορθώνουν τις στατιστικές προβλέψεις τους, οι οποίες ήταν από πριν θετικές, προς τα πάνω. Οι εξηγήσεις που δίνονται δεν σχετίζονται τόσο με υποτιθέμενες σωστές ρυθμίσεις και διαρθρωτικές αλλαγές αλλά αναφέρονται στην επέκταση στην ασιατική αγορά η οποία ελάχιστα επηρεάστηκε από την αμερικάνικη τραπεζική κρίση.
Με επιμέλεια αποκρύβεται ένα βασικότατο στοιχείο το οποίο συνέτρεχε σε όλη τη διάρκεια κατά την οποία φούντωνε η διαπραγμάτευση και οι καθυστέρηση για τις αποφάσεις για την ελληνική κρίση: την πτώση της αξίας του ευρώ! Αυτή η πτώση ενώ αντιμετωπίζονταν επίσημα μέσα από την πάγια τυπική γερμανική άποψη που θέλει ένα ισχυρό και σταθερό νόμισμα, σαν κάτι αρνητικό και επικίνδυνο, ήταν γνωστό ότι κατά βάθος είναι ότι καλύτερο θα μπορούσε να συμβεί τώρα για την κατεξοχήν εξαγωγική παραγωγή της Γερμανίας. Είναι αλήθεια ότι ένα τεράστιο κομμάτι των γερμανικών εξαγωγών απευθύνεται στις ενδο-ευρώ χώρες. Αλλά γι’ αυτές η πτώση του νομίσματος δεν επηρεάζει ούτε προς τα πάνω ούτε προς τα κάτω τις τιμές των γερμανικών προϊόντων. Από την άλλη η αύξηση του κόστους του πετρελαίου που πληρώνεται συνήθως σε δολάρια, ισοφαρίζεται καλά με την μείωση της τιμής του τον τελευταίο χρόνο. Είναι αλήθεια ότι τραπεζική κρίση μείωσε τις εξαγωγές προς τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και τη Βρετανία αλλά αυτή η μείωση με μεγάλη άνεση ξεπερνιέται από την ανάπτυξη των πωλήσεων στην ασιατική αγορά. Τόσο καλά που οι στατιστικές προβλέψεις, επαναλαμβάνω, πρέπει να διορθωθούν προς το καλύτερο από το αναμενόμενο!
Θυμάμαι την άνοιξη που μας πέρασε, το πόσο κατηγορήθηκε η Άγγελλα για την κωλυσιεργία σε σχέση με τις αποφάσεις για το «πακέτο σωτηρίας» του ελληνικού κρατικού προϋπολογισμού και τις ταυτόχρονες ειδήσεις για την πτώση της αξίας του ευρώ. ‘Ηταν ο καλύτερος τρόπος για να μειωθεί (κάπως) η αξία του νομίσματος χωρίς να αλλάξει η επίσημα τουλάχιστον η γερμανική στάση που προασπίζεται και βασίζει την οικονομία της σ’ ένα γερό σταθερό νόμισμα όπως ήταν κάποτε και το μάρκο. Ταυτόχρονα την ευθύνη γι’ αυτή τη μείωση που έγινε την επωμίζονται άλλοι …

Τώρα για να συμπληρωθεί η εικόνα, ακούγονται πολλά, τουλάχιστον εδώ στη Γερμανία, για την προσπάθεια που γίνεται να μεταβάλλει την αξία του το κινέζικο νόμισμα (μη ξεχνάμε ότι η Κίνα είναι ο πραγματικός παγκόσμιος πρωταθλητής των εξαγωγών). Η πολιτική στην Κίνα κρατά το νόμισμά της τεχνητά υποτιμημένο σε σχέση με την πραγματική του δύναμη στην παγκόσμια αγορά, για ευνοήτους λόγους. Παρόλαυτά τις προηγούμενες εβδομάδες, (από τις 2 Αυγούστου) αναγκάστηκε η κινέζικη κυβέρνηση σε μια  περιορισμένη ανατίμηση του Yuan προς τα πάνω.

Τα γράφω αυτά για να έχει κανείς και μια οπτική στα πράγματα από άλλη γωνία θέασης κι όχι μόνο από την θέση του ελληνικού Αυγούστου, και της χειμωνιάτικης αφραγκίας που αναμένεται να επελαύσει στην Ελλάδα. Οι γερμανικοί Financial Times επαινούν την πορεία μεταρρυθμίσεων της κυβέρνησης ΓΑΠ την «ριζική αναδιάρθρωση της οικονομίας και της κοινωνίας» και άλλα τέτοια ηχηρά. Παραβλέπουν βέβαια την απουσία μιας βασικής προϋπόθεσης καθοριστικότατης για την επιτυχία τέτοιων κοινωνικοοικονομικών  αναδιαρθρώσεων: την κοινωνική συναίνεση! Το τραγικό είναι ότι ενώ η ελληνική κοινωνία έχει συνείδηση εδώ και δεκαετίες για την ανάγκη τέτοιου είδους αλλαγών, αποδεικνύεται πρακτικά ανήμπορη ν’ αλλάξει συνήθειες. Αναφέρομαι όχι σε συλλογικές συνήθειες αλλά σε βαθύτατα προσωπικές που αγγίζουν την ψυχοσύνθεσή του καθενός ξεχωριστά και συν διαμορφώνουν αθροιστικά αυτό που ζούμε στην Ελλάδα. Δεν θα κουραστώ να επαναλάβω ότι οι χιλιοειπωμένες μομφές κατά της εγωισμού και του ατομισμού των Ελλήνων είναι άσφαιρα σκάγια για το γάμο του καραγκιόζη. Δεν εξηγούν καθόλου  γιατί οι άνθρωποι αλλού που είναι πράγματι πολύ πιο ατομιστές από τους ανθρώπους στην Ελλάδα, καταφέρνουν να έχουν πολύ πιο καλά ρυθμισμένες τις κοινωνίες τους (Σαν παράδειγμα εδώ την Γερμανία θα την έβαζα από τα τελευταία).

Γνώμη μου είναι ότι στην Ελλάδα χρειάζεται στήριξη του «εγώ» και του ατομισμού και όχι ανώριμη συνωμοτική ταπεινότητα. Πώς; Αρκεί για να δώσω ένα παράδειγμα μόνο, να αναλογιστεί κανείς την προσβλητική θέση που αναλογεί στους νέους της χώρας. Είτε είναι σπουδαγμένοι είτε όχι, είτε έχουν οικονομικό υπόβαθρο είτε είναι φτωχαδάκια, είτε είναι οραματιστές είτε όπου φυσάει ο άνεμος, ο μόνος τρόπος για να ενσωματωθούν στην κοινωνία και την παραγωγή είναι η υποταγή και η εγκατάλειψη των ονείρων τους. Ο πιο πολύτιμος οικονομικός παράγοντας μιας κοινωνίας ισοπεδώνεται και καταστέλλεται, πρώτα στην οικογένεια, και μετά στους δρόμους. Μόνο άμα τη αποδείξει της πλήρους υποταγής του, μπορεί ένας νέος να «προχωρήσει» π.χ. οικονομικά. Κι αυτή η απόδειξη κοστίζει γιατί είναι μια επιβεβλημένη πνευματική αναπηρία. Χιλιάδες νέοι άνθρωποι, σπουδαγμένοι και με όρεξη για δημιουργία καλούνται να βολευτούν αντί να χτίσουν. Είναι τραγικό, δεν βρίσκονται ούτε κι αυτές οι επάρατες δομές του καπιταλισμού, για να του προσφέρουν ειδικευμένες υπηρεσίες  έστω κακοπληρωμένες. Η εικόνα δεν είναι στυμμένες και πεταμένες λεμονόκουπες, αλλά άστυφτες να ξεραίνονται και να μαραίνονται κάτω από τον Ήλιο.

Χωρίς κοινωνική συναίνεση δεν θα ριζώσει καμιά προσπάθεια για τόσο βαθιές αλλαγές σαν αυτές που χρειάζονται. Δεν αναφέρομαι σε κάτι γενικό και αόριστο αλλά σε κάτι πολύ απτό: την αξιοπρέπεια των ανθρώπων σ’ αυτή τη χώρα που κινδυνεύει να γκρεμιστεί τώρα με την κρίση. Για την στήριξη αυτής της αξιοπρέπειας δεν χρειάζονται μόνο λεφτά (που δεν υπάρχουν) αλλά συνέπεια στην δημόσια και προσωπική αίσθηση δικαίου.

Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω πόσο καλή ή κακή είναι η κυβέρνηση ΓΑΠ. Ακούω και διαβάζω πολλά που δείχνουν ότι δεν αλλάζει τίποτα σημαντικό κι ότι οι εθισμοί συντηρούνται συγκαλυμμένα όταν χρειάζεται και όπως γινόταν πάντοτε. Θα ήταν όμως ευχής έργο ακόμη κι αν δεν κατάφερνε να κάνει τις σωστές επιλογές για την τεχνική της κρίσης, να μπορούσε να συνεισφέρει έστω και λίγο στην εδραίωση μιας κοινωνικής συναίνεσης. Αυτό απαιτεί αναπτυγμένο αίσθημα δικαίου. Πιο πολλές πιθανότητες έχει κάτι τέτοιο αν βασιστεί στους σχετικά νέους απ’ ότι στους γέροντες στην ψυχή.

Κατά τα άλλα, έξω πάμε καλά!

Bridge to Island Pag 26.06.2010

“Το Ελληνικό πρόβλημα”

Στελιος Ράμφος: Ζητείται Ελλάς from antifono.gr on Vimeo.

Ο λογαριασμός και το κράτος

Aachener Weiher 24.4.2010 Hiroshima-Nagasaki-Park in Köln (Cologne, 24.04.2010)

Δυο παρατηρήσεις:

Πρώτα το θετικό:
Συνήθως οι Έλληνες όταν μετά το φαγοπότι έρχεται ο λογαριασμός, μπορούν να φτάσουν μέχρι και σε καβγά μεταξύ τους για το ποιος θα αναλάβει να τον πληρώσει. Με ελάχιστες γραφικές εξαιρέσεις που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα, δεν φαίνεται να συμβαίνει αυτό τώρα στη κρίση που περνάει η χώρα. Αν αυτό είναι δείγμα αλλαγής της νοοτροπίας, κι από πίσω κρύβεται η επιθυμία για ρύθμιση και αναδιαπραγμάτευση μεταξύ τους για το τι σημαίνει δικαιοσύνη και φιλότιμο, τότε είναι επιτέλους κάτι θετικό νομίζω. Ίσως το πρώτο από τα κέρδη της κρίσης που φούντωσε στη χώρα.

H δεύτερη παρατήρηση:
Η εξ ανάγκης επιβολή μέτρων (όχι μόνο σκληρών αλλά και καταρχήν άστοχων μάλλον) έχει ένα βασικό χαρακτηριστικό: τα μέτρα αυτά επιβλήθηκαν από «έξω» (από την Ευρωπαϊκή Ένωση, από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κλπ). Καμία ελληνική κυβέρνηση δεν ήταν ικανή ν’ αποφασίσει όχι μόνο τέτοια, αλλά ακόμη και έστω εύστοχα σκληρά μέτρα. Αυτό δικαιώνει μια από τις πιο μύχιες νεοελληνικές επιθυμίες: Οι Έλληνες αφού με πολύ πάθος αγωνίστηκαν για την ελευθερία τους, αναγκάστηκαν να κάνουν στη χώρα τους κράτος. Το κράτος εκτός από βασικός φορέας της ανθρώπινης βίας, είναι ταυτόχρονα (κι ας φαίνεται αυτό αντιφατικό) εγγυητής ενός πλαισίου ελευθερίας. Κατά βάθος όμως οι Έλληνες ποτέ δεν πίστεψαν σ’ αυτό το κράτος και η κατανόηση που ανέπτυξαν γι’ αυτό, ήταν ότι πρόκειται για κάτι το οποίο φτιάχτηκε για να το απομυζούν (ή να τους απομυζά αυτό). Έτσι μπορούμε να εξηγήσουμε για παράδειγμα γιατί η πρόοδος (η πνευματική, η επιστημονική, η καλλιτεχνική, η έμπορο-οικονομική κλπ) των ανθρώπων στο νεοελληνικό κράτος, είναι δυσανάλογα μικρότερη απ’ όσο θα περίμενε κανείς μετά από μια έστω πρόχειρη σύγκριση, με τα επιτεύγματα των υποδούλων Ελλήνων ή των Ελλήνων της διασποράς. Μόνο οι ποιητές επειδή πρόκειται για μοναχικούς καβαλάρηδες της γλώσσας, συνέχιζαν να ξεφυτρώνουν στα πλαίσια αυτού του κράτους, σαν χρωματιστά και μεθυστικά μανιτάρια πάνω στα κόπρανα.
Οι Έλληνες δείχνουν να τα καταφέρνουν καλύτερα όταν δεν επωμίζονται οι ίδιοι τις ευθύνες για την οργάνωση του κράτους. Τώρα με την επίσημη έξωθεν επέμβαση στα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας, μια που αυτή δεν είναι στρατιωτικού ή γενικού πολιτικού τύπου ώστε να προσβάλλει κατευθείαν την εθνική μας ευθιξία, πραγματώνεται αυτό το οποίο υποσυνείδητα εύχονταν πολλοί: να ‘ρθούν να μας κάνουν ανθρώπους. Σαφώς και συγκρούεται αυτό με την εξίσου ελληνική πάγια αντικαθεστωτική στάση. Μάλλον το ένα τρέφει το άλλο όμως. Ουσιαστικά πρόκειται για άλλη μια προφανή τραγωδία: είναι ανόητο κι ανώριμο να περιμένει κανείς από τους άλλους την λύση για τα δικά του.