Vilém Flusser (* 12. Mai 1920 in Prag, † 27. November 1991)
Heimat und Heimatlosigkeit (Weiler/Allgäu, August 1985) 44:40. Ungekürzte Originaltonaufnahme von Vilém Flusser
Audio-CD, ISBN 3-932513-12-6
(vergriffen)
Το ίδιο κείμενο μεταφρασμένο στα ελληνικά:
Vilém Flusser (* 12. Μαίου 1920 στη Πράγα, † 27. Νοεμβρίου 1991)
Πατρίδα και απατρία (Weiler/Allgäu, Αύγουστος 1985) 44min 40sec.
Ακέραια, γνήσια ηχογράφηση χωρίς περικοπές
Audio-CD, ISBN 3-932513-12-6
(Το CD είναι εξαντλημένο στην αγορά)
Häuser bauen (1989)
(Für die Basler Zeitung)
Ein solcher Hausbau aus Verkabelungen ist voller Gefahren. Die Kabel können nämlich statt zu Netzen zu Bündeln geschaltet werden, „faschistisch“ statt „dialogisch“. Wie Fernsehn, nicht wie Telefone. In so einem entsetzlichen Fall wären die Häuser Stützen für einen unvorstellbaren Totalitarismus. Die Architekten haben für eine Vernetzung von reversiblen Kabeln zu sorgen. Das ist eine technische Aufgabe, und die Architekten sind ihr gewachsen.
Allerdings wäre so ein Häuserbau eine technische Revolution die weit über die Kompetenz der Architekten reichen würde. (Das ist übrigens der Fall bei allen technischen Revolutionen.) Eine derart dach- und mauerlose Architektur die weltweit offen stünde (also nur aus reversiblen Fenstern und Türen bestünde), würde das Dasein verändern. Die Leute könnten sich nirgends mehr ducken, sie hätten weder Boden noch Rückhalt. Es bliebe ihnen nichts übrig als einander die Hände zu reichen. Sie wären keine Subjekte mehr, es gäbe über ihnen keinen Herrn mehr vor dem sich zu verstecken aber auch in dem sich zu bergen. (Schiller irrt wenn er meint dass über Millionen von Brüdern ein guter Vater „wohnen“ müsse.)
Dafür aber würden diese einander offenen Häuser einen bisher unvorstellbaren Reichtum an Projekten erzeugen: es wären netzartig geschaltete Projektoren für allen Menschen gemeinsame alternative Welten. So ein Häuserbau wäre ein gefährliches Abenteuer. Weniger gefährlich jedoch als das Verharren in den gegenwärtigen Häuserruinen. Das Erdbeben dessen Zeugen wir sind zwingt uns das Abenteuer zu wagen. Sollten wir das Abenteuer nicht wagen, dann sind wir für alle ersichtliche Zukunft verurteilt zwischen vier durchlöcherten Wänden unter einem durchlöcherten Dach vor Fernsehschirmen zu hocken, oder im Auto erfahrungslos durch die Gegend zu irren.
Οίκους χτίζειν (1989)
Για την εφημερίδα του Basel (Ελβετία, Basler Zeitung)
Έτσι πρέπει να είναι και το νέο σπίτι: σαν μια κύρτωση στο διανθρώπινο πεδίο στο οποίο «έλκονται» σχέσεις. Μια τέτοια περιζήτητη κατοικία θα έπρεπε να συλλέγει αυτές τις σχέσεις, να διαδικάζει από αυτές πληροφορίες, αυτές να τις αποθηκεύει και να τις δίνει παρακάτω. Ένα δημιουργικό σπίτι ως κόμβος του διανθρώπινου δικτύου. Μια οικοδόμηση από καλωδιώσεις είναι γεμάτη κινδύνους. Διότι τα καλώδια μπορούν αντί να συνδεθούν σε δίκτυα να συνδεθούν σε τσαμπιά (σε δέσμες), «φασιστικά» αντί «διαλογικά». Όπως η τηλεόραση κι όχι όπως το τηλέφωνο. Σε μια τέτοια φρικιαστική περίπτωση θα ήταν τα σπίτια στηρίγματα ενός αδιανόητου ολοκληρωτισμού. Οι αρχιτέκτονες έχουν καθήκον να μεριμνήσουν για μια δικτύωση αντιστρεπτών καλωδίων. Αυτό είναι ένα τεχνικό πρόβλημα και οι αρχιτέκτονες είναι ώριμοι γι’ αυτό. Από την άλλη μια τέτοια οικοδόμηση θα ήταν τεχνολογική επανάσταση που θα έφτανε πολύ πιο πέρα από τις ικανότητες των αρχιτεκτόνων. (Παρεμπιπτόντως, αυτό ανακύπτει πάντα με όλες τις τεχνολογικές επαναστάσεις). Μια τέτοιου είδους αρχιτεκτονική χωρίς σκεπή και τοίχους η οποία θα στεκόταν ανοιχτή στη παγκοσμιότητα (δηλαδή θα αποτελούνταν μόνο από αντιστρεπτά παράθυρα και πόρτες) θα άλλαζε τον τρόπο ύπαρξής μας. Οι άνθρωποι δεν θα μπορούσαν να ζαρώνουν σε καμιά γωνιά, δεν θα είχαν ούτε πάτωμα ούτε υποστήριξη. Δεν θα τους έμενε άλλο παρά να απλώσουν τα χέρια. Δεν θα ήταν πια υπήκοοι, από πάνω τους δεν θα υπήρχε κάποιος κυρίαρχος από τον οποίο θα έπρεπε να κρυφτούν ούτε θα μπορούσαν να βρουν καταφύγιο σ’ αυτόν. (Ο ποιητής Schiller γελιέται όταν νομίζει ότι πάνω από εκατομμύρια αδελφών θα πρέπει να «μένει» ένας καλός πατέρας). Αντ’ αυτού όμως, αυτά τα εκατέρωθεν ανοιχτά σπίτια θα δημιουργούσαν έναν μέχρι τώρα ασύλληπτο πλούτο σε έργα: θα ήταν σαν σε δίκτυο συνδεμένοι προβολείς, για όλους τους ανθρώπους κοινοί εναλλακτικοί κόσμοι.
Μια τέτοια οικοδόμηση θα ήταν επικίνδυνη περιπέτεια. Λιγότερο επικίνδυνη όμως από την προσκόλληση στα τωρινά οικιστικά ερείπια. Ο σεισμός του οποίου είμαστε μάρτυρες μας αναγκάζει να αποτολμήσουμε την περιπέτεια. Αν δεν τολμήσουμε, τότε είμαστε καταδικασμένοι στο φανερό μέλλον που έχουμε μπροστά μας, να καθόμαστε ανάμεσα σε τέσσερις τρύπιους τοίχους, κάτω από μια τρύπια σκεπή, μπροστά από οθόνες τηλεοράσεων, ή να καθόμαστε μέσα σ’ ένα αυτοκίνητο και χωρίς εμπειρία να περιπλανόμαστε.
Flusserstudies.net
Vilém Flusser Archiv
(in German and English; site of the Flusser Archive at the Academy of Media Arts in Cologne with many links to current work on Flusser)
wikipedia english: Vilém Flusser
Θα αναφέρω μόνο ένα παράδειγμα: ένας από τους πιο πετυχημένους και περιζήτητους πια αρχιτέκτονες των χρόνων μας, ο Rem Koolhaas ξεκίνησε σαν δημοσιογράφος και σεναριογράφος πριν αποφασίσει να σπουδάσει αρχιτεκτονική και ν’ ασχοληθεί με μεγάλου μεγέθους παρατηρήσεις, προτάσεις και απαντήσεις στην αρχιτεκτονική. Στην εποχή των μέσων αυτό δεν είναι καθόλου ασήμαντο εργαλείο στο δυναμικό αυτού του αρχιτέκτονα. Δεν εννοώ μ’ αυτό το παράδειγμα τα οφέλη που πιθανόν να έχει από την εμπειρία στην επικοινωνία (αυτά είναι αναμφισβήτητα). Κυρίως αναφέρομαι στον τρόπο σκέψης για την σύλληψη και παραγωγή αρχιτεκτονικής στο εργαστήριό του.
Pingback: «πατρίδα είναι εκεί όπου έχουμε τα βιβλία μας» – Σημειώσεις για τον Εμφύλιο